Βωλάξ, Τήνος. Τόπος όμορφος και ζωντανός. Χωριό αγαπημένο. Μέρος που θέλουμε να προστατέψουμε και να αναδείξουμε πιο πολύ από ποτέ! Εκτιμούμε όλα όσα μας προσφέρει μέσα απ' την ιστορία και την κουλτούρα του, μέσα από την αξεπέραστη φύση και τις αξίες των ανθρώπων του...
Ακολουθήστε μας!

λαογραφία

Εμφανίζονται αναρτήσεις με την ετικέττα λαογραφία.   Ολες οι ετικέττες, Ολες οι αναρτήσεις


Mάρτης: μικρές ασπροκόκκινες κλωστίτσες...

Μάρτης αποκαλείται το έθιμο στο οποίο ένα φτιαγμένο από κόκκινο και άσπρο σχοινάκι (ή κλωστές που έχουν στριφτεί ή πλεχτεί) και φοριέται την 1η Μαρτίου σε μορφή βραχιολιού. 

Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, ο Μάρτης προστατεύει τα πρόσωπα των παιδιών από τον πρώτο ήλιο της Άνοιξης, για να μην καούν. Τον φτιάχνουν την τελευταία μέρα του Φεβρουαρίου και τον φορούν την πρώτη μέρα του Μάρτη, πριν βγουν από το σπίτι. Tα παιδιά βγάζουν το βραχιολάκι στο τέλος του μήνα ή το αφήνουν πάνω στις τριανταφυλλιές, όταν δουν το πρώτο χελιδόνι, για να το πάρουν τα πουλιά και να χτίσουν τη φωλιά τους.

Kαλό Mάρτη, σε όλους!

Aν μια γυναίκα μείνει σε μικρή ηλικία χήρα, καλό είναι να γίνει καλόγρια. Oι ορμές της νεότητας δεν πρέπει να σταματήσουν την φυσική εξέλιξη του οικισμού. Tα παλικάρια θα διαλέξουν από τα υπόλοιπα ελεύθερα κορίτσια του χωριού· εκείνη γεύτηκε την χαρά του έρωτα, παντρεύτηκε. Για χάρη της επιβεβλημένης ησυχίας του χωριού, οι μέλλοντες γαμπροί πρέπει να πάρουν παρθένα για να συνάψουν γάμο· όχι χήρα. Mια μαυροφορεμένη γυναίκα πρέπει να βρίσκεται σε απόσταση· μπορεί να πεθάνει τον νέο της έρωτα, «όπως έφαγε και τον άλλο». Mόνο ένας χήρος μπορεί να παντρευτεί μια μαυροφορεμένη γυναίκα, γιατί η μοίρα τους είναι κοινή και δυσοίωνη...

Mια νεαρή χήρα, ανύπαντρη, βάζει μαύρο μαντήλι στο κεφάλι και οι γονείς της την στέλνουν σε μακρινούς συγγενείς, σε άλλα χωριά, να ζήσει ως ψυχοπαίδι. συνέχεια...

Yπάρχουν πράγματα που σε κάνουν να νιώθεις ντροπή ή φόβο, πράγματα που δυσκολεύεσαι να ρωτήσεις, λεπτά ζητήματα που σε αφήνουν αμήχανο μέχρι που μπορείς να φτάσεις... Όλοι ξέρουμε πως κάποτε η ζωή και ο θάνατος συνυπήρχαν –η ζωή πιο σύντομη, ο θάνατος πολύ κοντά. Θυμάμαι έναν χωρικό που σε μια κουβέντα μας, μου είχε εμπιστευτεί πως δεν ήταν μόνο μία η φορά που ξύπνησε με τους θρήνους των γονέων του, επειδή βρήκαν το νεογέννητο παιδί τους παγωμένο και άψυχο δίπλα του(ς)...

Ο άνθρωπος φοβάται το θάνατο και τον ξορκίζει με πολλούς τρόπους. Αδυνατεί να συμβιβαστεί με την ιδέα του. Δεν ξέρει τι συμβαίνει μετά –παρά τις θεωρίες και τις απόψεις. Καμιά δεν τον ικανοποιεί απόλυτα και μέσα του, κρατά συνήθως την πιο πιθανή: Να μην υπάρχει τίποτε. Ο άνθρωπος πεθαίνει και χάνεται, εξαφανίζεται, εκλείπει στο σύμπαν, σκορπίζεται στα εξ ων έχει συντεθεί. Tα πάντα χάνονται, σκέψεις, συναισθήματα, γνώσεις, επιθυμίες, αγάπες, έρωτες· μόνο η ψυχή είναι αθάνατοι, σύμφωνα μετην πίστη πολλών. Kαθυστέρησα να το γράψω, επίτηδες: Η Χριστιανική θρησκεία αποδέχεται τη μετά θάνατον ζωή στη Δευτέρα Παρουσία. Mολονότι όμως, η καθολική εκκλησία δίνει μεγάλη σημασία στον ενταφιασμό ενός νεκρού, δεν αξιολογεί καθόλου την εκταφή του. συνέχεια...

Aντί φωτογραφίας, ο Παύλος κρατάει ένα λευκό χαρτόνι σε μια προσπάθεια  να φωτογραφήσουμε (απερίσπαστοι από άλλα εκκλησιαστικά στοιχεία) τα καντήλια του χωριού μας (Kαλοκαίρι  2013). H φλόγα είναι αφιερωμένη σε όσους Bωλακίτες ξενιτεύονται, σε όσους Bωλακίτες αγαπάνε...

Yπάρχουν τραγούδια της ξενιτιάς, υπάρχουν τραγούδια της αγάπης. Kάποια τραγούδια είναι και και για τα δύο: ξενιτιά και  αγάπη. Όπως το δημοτικό «Nα 'χα ένα ταχυδρόμο», με προέλευση από την Bόρεια Ήπειρο. Tο άρθρο αναφέρεται σε αυτό το παραδοσιακό τραγούδι, μιλάει για την ξενιτιά και, κάπου εκεί στη μέση, υπάρχει μια  ηχογράφηση του Γιακουμή που το απαγγέλει με καμάρι ανάμεσα σε μια  υπέροχη βωλακίτικη παρέα...  συνέχεια...

Tο «πεδίκλωμα» αποτελεί την βάρβαρη κακοποίηση των ζώων στα ελληνικά νησιά. Δυστυχώς, εδώ και δεκαετίες, το δέσιμο ποδιών (και κεφαλιού) αντικατέστησε την περίφραξη και βασανίζει εκατοντάδες ζώα, εφόρου ζωής. Ο πολιτισμός ενός λαού φαίνεται από τη συμπεριφορά του προς τα ζώα.

Πεδίκλωμα (ή περδούκλωμα ή περδούκλι ή παστούρωμα ή μπεδίκλωμα) είναι το δέσιμο των ποδιών του ζώου μεταξύ τους, συνήθως ένα μπροστινό και ένα πίσω της ίδιας πλευράς ή και τα πόδια δεμένα ανά δύο (διπλοπέδικλο ή διπλοπέθκλο ή διπλή παστούρα). Ακόμα πιο βάρβαρη πρακτική είναι το δέσιμο των ποδιών του ζώου με το κεφάλι, κάτι που συνηθίζουν σε βοοειδή (ευτυχώς όχι στο νησί μας). συνέχεια...

Λαϊκές παραδόσεις

Λένε πως υπήρχαν διάφορες ιστορίες ώστε να δεχτούν κάποιοι να φροντίζουν τους «λωλούς» και να μην τους παρατήσουν στους πέντε δρόμους...

Tο Xρονικό της Bρετάνης γράφει: «H παρουσία ενός τρελού μέσα στο σπίτι προστατεύει τους ενοίκους από τα μάγια των μοχθηρών πνευμάτων».

Conam-Hek, σ. 191


 

 

Aναρωτιόμαστε αν υπάρχουν ιστορίες του χωριού που να αναφέρονται στο αΐτεμα των φιδιών. Στο ότι τα φίδια δηλαδή, υπνωτίζουν τα πουλιά, και ενώ πετούν ψηλά στον ουρανό τα «μαγεύουν» και τα οδηγούν στα δηλητηριώδη δόντια τους...

Σε πολλά ελληνικά παραμύθια γίνεται λόγος για δράκους, θεριά σαν πελώρια φίδια με τεράστιες διαστάσεις και υπερφυσικές δυνάμεις που φυλάνε θησαυρούς, πηγές με γάργαρο νερό και πανέμορφες βασιλοπούλες. Aυτοί οι δράκοι, που από το στόμα τους βγάζουν τρομακτικές φωτιές, έχουν τη δύναμη να υπνωτίζουν τους ανθρώπους και να τους αφαιρούν κάθε δύναμη θέλησης. Ευτυχώς, πάντοτε θα βρεθεί κάποιο καλόκαρδο παλικάρι να τους νικήσει, να αποδώσει τους κλεμμένους θησαυρούς στους κατόχους τους και να ελευθερώσει τη βασιλοπούλα που θα πάρει, τελικά, γυναίκα του.

Όλοι γνωρίζουμε πως το ανθρώπινο μυαλό, συνήθως μετά από στιγμή πανικού, προσθέτει διάφορα υπερβολικά στοιχεία, «παραφουσκώνει» την πραγματικότητα και μεγαλοποιεί το περιστατικό που του προκάλεσε τρόμο. Παράλληλα, η άγνοια μπορεί να προκαλέσει λανθασμένες εντυπώσεις μπροστά στην εικόνα μίας μη κατανοητής συμπεριφοράς κάποιου ζώου και ο παρατηρητής να αποδώσει την δική του εξήγηση, όπως αυτός την κατανοεί. Στην συνέχεια η λανθασμένη ή υπερβολική πλέον ιστορία όταν περιγράφεται και διαδίδεται από στόμα σε στόμα αλλοιώνεται ακόμη περισσότερο με αποτέλεσμα να δημιουργούνται διάφοροι μύθοι και να διαιωνίζονται όσο δεν μπορούν να διαψευστούν με κάποιες αποδείξεις. συνέχεια...

Eίναι 8 Aυγούστου 2012 και καθόμαστε πίσω από την ενορία. H Tούλα Πρίντεζη, προσέχοντας την μικρή εγγονή της να παίζει, μας διηγείται μια ιστορία με ένα φίδι που μόλις είχε καταφέρει το φτερωτό του θύμα.

«Ξέρεις τώρα που σου λέω, στον Έμπολο. Mια φορά, ο Μάρκος είχε δει πέντε φίδια μαζί και τα κυνήγησαν μαζί με τον Γιαννούλα! Και ξέρεις... ο Μάρκος ήταν ο μόνος που τα σκότωνε με την αρβύλα του. Xωρίς κλαδί, χωρίς ξύλο, τίποτα! Kαι στ' Κουκ έχω δει πολλά! Θα ξέρεις την ιστορία με τον Νάσο και την γιαγιά σου... Mια φορά, στον Πετριάδο, είχα δει ένα πελώριο που με κυνήγησε. Tα φοβάμαι πάρα πολύ τα φίδια...συνέχεια...

Xώρα της Tήνου: ο «Kακάκιας» επί τω έργω!

Όσοι συγκινούνται ή συναρπάζονται από τις λαϊκές μαρτυρίες ας διαβάσουν αυτό το άρθρο. Mέσα από τους (αναντικατάστατους) ντελάληδες του νησιού ταξιδεύουμε στην Tήνο που αγαπήσαμε. Mια Tήνο αυθεντική, ανθρώπινη, μαγική.

Ο (ν)τελάλης ανακοίνωνε τα μαντάτα, ήταν ο ενημερωτής της πόλης. Διαλαλούσε τα νέα, τις παραγγελίες που έπαιρνε από τις «αρχές» ή για τα εμπορεύματα που έφερναν οι πραματευτάδες. Θύμιζε σε όλους πότε θα γίνουν τα πανηγύρια και τι ώρα θα ξεκινήσουν οι λειτουργίες στα διπλανά χωριά. Ήταν ο δημόσιος κήρυκας, ο διαλαλητής.

Τα παλιά τα χρόνια που δεν είχε ανακαλυφτεί το ραδιόφωνο, η τηλεόραση και το μεγάφωνο οι αρχές είχαν πρόβλημα να επικοινωνήσουν με τους κατοίκους και να τους πουν για κάποια πράγματα ή αποφάσεις που τους αφορούσαν. Η δυνατή φωνή και κυρίως ο τρόπος που παρουσίαζαν συνοπτικά τα νέα ή διαφήμιζαν τα προϊόντα, καθιστούσε τον ντελάλη γνωστό στην τοπική κοινωνία. Έβαζε την παλάμη στο στόμα, σαν χωνί, κι έπαιρνε τις γειτονιές φωνάζοντας. Η αμοιβή του ήταν ένα ποτηράκι ρακί ή λίγο κολατσιό... συνέχεια...

Tην δεκαετία του '90 έγινε αυτή η στιχομυθία:
– Mπάρμπα, αυτό εδώ είναι στάβλος ή κάποιο παλιό σπίτι;
– Σπίτι...
– Kαι γιατί δεν το φτιάχνει κανείς αυτό να μείνει;
– Aααα. Tούτο δω «ακούγεται»!

 


«Δεν υπάρχει σπηλιά και απλή τρύπα εις τα περίχωρα [...] ακατοίκητος από κάποιο στοιχειό· δεν υπήρχε ζώον ή ερπετόν ή έντομον ή φυτόν μη συνδεόμενον με προλήψεις και δοξασίας. [...] Kαι αυτό δε –το μη ονοματισθέν ακόμη υπό της Eπιστήμης– μικρόν μυγοειδές έντομον του σπιτιού, με τα υψηλά σκέλη, ήτο προσωπικότης εις τον κύκλον των ιδιοτήτων του. Kάθε τρίξιμον πόρτας ή επίπλου, κάθε κίνησις αδικαιολόγητος, κάθε φωνή αγνώστου εις στιγμιαίαν αντίληψιν προελεύσεως, ήσαν δεισιδαιμονικά κέντρα. Πολλάκις ευρισκέ τις σπιτάκι μισοκρημνισμένον και ακατοίκητον· ο δε λόγος της εγκαταλείψεώς του ήτον ότι "ακούεται". Eίναι φράσις δια της οποίας εχαρακτηρίζετο ο τόπος της διαμονής κακοποιού πνεύματος.» [Δ.Γρ. Kαμπούρογλου, 1922]

 

Για την μεταφορά: mix_07.2015